93/11/30
8:34 ص
1-1. مقدمه
خانواده، واحدیاجتماعی و نظامی سازمان یافته است که در بقا و رشد نوع بشر نقش بسیار با اهمیتی را داراست و بنیادیترین نهاد جامعه محسوب میشود. خانوادههای با کارکرد سالم، بهسالم سازی فضای جامعه یاری رسانده و زمینه رشد و شکوفایی اعضای خود را فراهم میکنند. خانواده بستر رشد و رفاه جسمی و روانی اجتماعی کودک و عامل تحقق و تعادل فیزیکی، روانی و اجتماعی انسانهاست. یکی از مهمترین عوامل پیش بینی کننده بهداشت روانی افراد متاهل، روابط با همسر است (لاسول و لاسول، 1991). روابط با همسر عنصر اصلی زندگی عاطفی و اجتماعی فرد است و نداشتن رضایت زناشویی به توانایی زوجین برای برقراری روابط توام با خوشنودی بافرزندان وهمچنین سایر افرادخانواده آسیب میرساند. روابطمطلوب توامبا رضایت در درون خانواده به سازگاری موثرتر افراد در موقعیتهای گوناگون یاری میرساند واز طرف دیگر تعارضات زناشویی،زمینه آسیبهای روانی را فراهم میکند. زندگی مشترک در طبیعت ذاتی خود موجب تعارضات و چالشهایی در روابط میان زوجین میشود (وینچ و همکاران، 1974).
رویکردهای گوناگون زوج درمانی با هدف کاهش تعارضات و آشفتگیهای ارتباطی میان زوجین به وجود آمده است (میستی، 2004). مشاوره زوجین براساس این فرضیه است که مشکلات افراد در زمینه روابط زناشویی از طریق مشاوره بهتر بر طرف میگردد. مروری بر ادبیات تحقیقاتی در این زمینه که از اولین سالهای 1996 انجام شده کارایی خانواده و زوج درمانی را در درمان زوجهای ناسازگار مورد تاکید قرار میدهد. (روزن- گاردن و همکاران، 2004).
هدف زوج درمانی کمک به زوجین برای سازگاری مناسبتر با مشکلات جاری و یادگیری روشهای موثرارتباط است (میستی، 2004). اما علی رغم این هدف، بسیاری از درمانهای موجود در این زمینه مورد انتقاد قرار گرفتهاند. به عنوان مثال، یکی از مقولههای مهم در زوج درمانی توجه به روابط بین فردی افراد است. این مقوله در بسیاری از درمانها مورد عنایت قرار گرفته، اما نه به عنوان یک عنصر فعال. برای نمونه، در رویکرد شناختی- رفتاری، مشکلات مربوط به روابط بین فردی افراد، که ممکن است در روابط اولیه آنان با افراد مهم زندگی خود در دوران کودکی ریشه داشته باشد، به عنوان موانعی در نظر گرفته میشود که برای دستیابی به تبعیت فرد از راهبردهای درمانی باید بر آنها غلبه کرد. اما این فرض وجود دارد که بسیاری از افراد روابط بین فردی ناکارآمدی دارند که ریشه این روابط به اوایل زندگی و دوران کودکی آنان برمیگردد و از آنجایی که این مشکلات بین فردی هسته اصلی مسائل آنان را تشکیل میدهد، بنابراین این مقوله یکی از بهترین حوزهها برای سنجش و درماناین گروه از افراد به شمار میآید و با تمام اهمیتی که دارد در درمان شناختی- رفتاری کلاسیک نادیده گرفته شده است (یانگ،ویشار و کلوسکو ؛ ترجمه حمید پور و اندوز، 1386).
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول:
1-1. مقدمه …………………………………………………………………………………………………
1-2. بیان مساله …………………………………………………………………………………………..
1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق ………………………………………………………………………
1-4. اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………….
1-5. فرضیههای تحقیق ………………………………………………………………………………..
1-6. متغیرهای تحقیق …………………………………………………………………………………..
1-7. تعاریف مفهومی و عملیاتی واژگان اختصاصی………………………………………….
فصل دوم:
2-1. خانواده ……………………………………………………………………………………………….
2-2. ازدواج ………………………………………………………………………………………………..
2-3. رضایت زناشویی …………………………………………………………………………………
2-4. عوامل موثر بر رضایت زناشویی …………………………………………………………..
2-4-1. سن ازدواج و رضایتمندی زناشویی …………………………………………………
2-4-2. جنس و تفاوتهای جنسیتی در رضایت زناشویی …………………………………..
2-4-3. مهارتهای ارتباطی و رضایت زناشویی ……………………………………………..
2-4-4. تفکر و شناخت در رضایت زناشویی ………………………………………………….
2-4-5. سوابق تربیتی و خانوادگی و رضایت زناشویی ……………………………………
2-4-6. خانواده اصلی و نقش شناختها، اندیشه و باورهای زیر بنایی در رضایت زناشویی
2-5. طرحواره …………………………………………………………………………………………….
2-5-1. طرحوارهها و افکار خودکار ………………………………………………………………
2-5-2. طرحوارهها و اسنادها ………………………………………………………………………
2-5-3. طرحوارهها و انتظارات ……………………………………………………………………..
2-5-4. طرحوارهها و فرضیات ……………………………………………………………………..
2-5-5. طرحوارهها و استانداردها …………………………………………………………………
2-5-6. نقش طرحوارهها در روابط خانوادگی ………………………………………………..
2-5-6- الف). شکل گیری طرحوارههای خانوادگی ………………………………………….
2-5-7. طرحوارههای ناکارآمد ……………………………………………………………………..
2-5-8. منشاء طرحوارههای ناکارآمد اولیه …………………………………………………….
2-5-9. انواع طرحوارههای ناکارآمد اولیه ………………………………………………………
2-5-9- الف). حوزه اول: بریدگی و طرد ………………………………………………………..
2-5-9- ب). حوزه دوم: خود گردانی و عملکرد مختل ……………………………………..
2-5-9- ج). حوزه سوم: محدودیتهای مختل …………………………………………………
2-5-9- د). حوزه چهارم: معطوف به دیگری بودن
2-5-9- ر). حوزه پنجم: گوش به زنگی بیش از حد و باز داری ………………………..
2-5-10. خصوصیات طرحوارههای ناکارآمد اولیه ………………………………………….
2-5-11. سبکهای مقابلهای ناکارآمد …………………………………………………………….
2-5-12. طرحواره درمانی ……………………………………………………………………………
2-5-12- الف). شناسایی و ارزیابی طرحوارههای ناکارآمد اولیه……………………….
2-5-12- ب). تغییر، اصلاح و بازسازی طرحوارههای ناکارآمد اولیه…………………
2-5-13. بازسازی طرحوارههای حاصل از خانواده اصلی در رویکرد طرحواره- محور
2-5-13- الف). راهبردهای تجربی (هیجانی)……………………………………………………
2-5-13- ب). راهبردهای شناختی …………………………………………………………………
2-5-13- ج). تکنیکهای بین فردی ………………………………………………………………..
2-5-13- د). الگو شکنی رفتاری ……………………………………………………………………
2-6. حمایت پژوهشی از اثر بخشی رویکرد طرحواره- محور……………………………
فصل سوم:
3-1. روش پژوهش………………………………………………………………………………………
3-2. جامعه آماری، نمونه پژوهش و روش نمونه گیری……………………………………
3-3. روش جمع آوری دادهها………………………………………………………………………..
3-4. ابزار پژوهش و اعتبار و پایایی آزمونها ………………………………………………….
3-4-1. فرم مشخصات دموگرافیک، نمونه مورد پژوهش………………………………….
3-4-2. پرسشنامه DASS……………………………………………………………………………..
3-4-3. پرسشنامه فرم کوتاه طرحواره یانگ (YSQ)…………………………………………
3-4-4. پرسشنامه رضایت زناشویی امزیچ……………………………………………………..
93/11/30
8:30 ص
1-1. مقدمه
خانواده، واحدیاجتماعی و نظامی سازمان یافته است که در بقا و رشد نوع بشر نقش بسیار با اهمیتی را داراست و بنیادیترین نهاد جامعه محسوب میشود. خانوادههای با کارکرد سالم، بهسالم سازی فضای جامعه یاری رسانده و زمینه رشد و شکوفایی اعضای خود را فراهم میکنند. خانواده بستر رشد و رفاه جسمی و روانی اجتماعی کودک و عامل تحقق و تعادل فیزیکی، روانی و اجتماعی انسانهاست. یکی از مهمترین عوامل پیش بینی کننده بهداشت روانی افراد متاهل، روابط با همسر است (لاسول و لاسول، 1991). روابط با همسر عنصر اصلی زندگی عاطفی و اجتماعی فرد است و نداشتن رضایت زناشویی به توانایی زوجین برای برقراری روابط توام با خوشنودی بافرزندان وهمچنین سایر افرادخانواده آسیب میرساند. روابطمطلوب توامبا رضایت در درون خانواده به سازگاری موثرتر افراد در موقعیتهای گوناگون یاری میرساند واز طرف دیگر تعارضات زناشویی، زمینه آسیبهای روانی را فراهم میکند. زندگی مشترک در طبیعت ذاتی خود موجب تعارضات و چالشهایی در روابط میان زوجین میشود (وینچ و همکاران، 1974).
رویکردهای گوناگون زوج درمانی با هدف کاهش تعارضات و آشفتگیهای ارتباطی میان زوجین به وجود آمده است (میستی، 2004). مشاوره زوجین براساس این فرضیه است که مشکلات افراد در زمینه روابط زناشویی از طریق مشاوره بهتر بر طرف میگردد. مروری بر ادبیات تحقیقاتی در این زمینه که از اولین سالهای 1996 انجام شده کارایی خانواده و زوج درمانی را در درمان زوجهای ناسازگار مورد تاکید قرار میدهد. (روزن- گاردن و همکاران، 2004).
هدف زوج درمانی کمک به زوجین برای سازگاری مناسبتر با مشکلات جاری و یادگیری روشهای موثرارتباط است (میستی، 2004). اما علی رغم این هدف، بسیاری از درمانهای موجود در این زمینه مورد انتقاد قرار گرفتهاند. به عنوان مثال، یکی از مقولههای مهم در زوج درمانی توجه به روابط بین فردی افراد است. این مقوله در بسیاری از درمانها مورد عنایت قرار گرفته، اما نه به عنوان یک عنصر فعال. برای نمونه، در رویکرد شناختی- رفتاری، مشکلات مربوط به روابط بین فردی افراد، که ممکن است در روابط اولیه آنان با افراد مهم زندگی خود در دوران کودکی ریشه داشته باشد، به عنوان موانعی در نظر گرفته میشود که برای دستیابی به تبعیت فرد از راهبردهای درمانی باید بر آنها غلبه کرد. اما این فرض وجود دارد که بسیاری از افراد روابط بین فردی ناکارآمدی دارند که ریشه این روابط به اوایل زندگی و دوران کودکی آنان برمیگردد و از آنجایی که این مشکلات بین فردی هسته اصلی مسائل آنان را تشکیل میدهد، بنابراین این مقوله یکی از بهترین حوزهها برای سنجش و درماناین گروه از افراد به شمار میآید و با تمام اهمیتی که دارد در درمان شناختی- رفتاری کلاسیک نادیده گرفته شده است (یانگ،ویشار و کلوسکو ؛ ترجمه حمید پور و اندوز، 1386).
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول:
1-1. مقدمه …………………………………………………………………………………………………
1-2. بیان مساله …………………………………………………………………………………………..
1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق ………………………………………………………………………
1-4. اهداف تحقیق ……………………………………………………………………………………….
1-5. فرضیههای تحقیق ………………………………………………………………………………..
1-6. متغیرهای تحقیق …………………………………………………………………………………..
1-7. تعاریف مفهومی و عملیاتی واژگان اختصاصی………………………………………….
فصل دوم:
2-1. خانواده ……………………………………………………………………………………………….
2-2. ازدواج ………………………………………………………………………………………………..
2-3. رضایت زناشویی …………………………………………………………………………………
2-4. عوامل موثر بر رضایت زناشویی …………………………………………………………..
2-4-1. سن ازدواج و رضایتمندی زناشویی …………………………………………………
2-4-2. جنس و تفاوتهای جنسیتی در رضایت زناشویی …………………………………..
2-4-3. مهارتهای ارتباطی و رضایت زناشویی ……………………………………………..
2-4-4. تفکر و شناخت در رضایت زناشویی ………………………………………………….
2-4-5. سوابق تربیتی و خانوادگی و رضایت زناشویی ……………………………………
2-4-6. خانواده اصلی و نقش شناختها، اندیشه و باورهای زیر بنایی در رضایت زناشویی
2-5. طرحواره …………………………………………………………………………………………….
2-5-1. طرحوارهها و افکار خودکار ………………………………………………………………
2-5-2. طرحوارهها و اسنادها ………………………………………………………………………
2-5-3. طرحوارهها و انتظارات ……………………………………………………………………..
2-5-4. طرحوارهها و فرضیات ……………………………………………………………………..
2-5-5. طرحوارهها و استانداردها …………………………………………………………………
2-5-6. نقش طرحوارهها در روابط خانوادگی ………………………………………………..
2-5-6- الف). شکل گیری طرحوارههای خانوادگی ………………………………………….
2-5-7. طرحوارههای ناکارآمد ……………………………………………………………………..
2-5-8. منشاء طرحوارههای ناکارآمد اولیه …………………………………………………….
2-5-9. انواع طرحوارههای ناکارآمد اولیه ………………………………………………………
2-5-9- الف). حوزه اول: بریدگی و طرد ………………………………………………………..
2-5-9- ب). حوزه دوم: خود گردانی و عملکرد مختل ……………………………………..
2-5-9- ج). حوزه سوم: محدودیتهای مختل …………………………………………………
2-5-9- د). حوزه چهارم: معطوف به دیگری بودن
2-5-9- ر). حوزه پنجم: گوش به زنگی بیش از حد و باز داری ………………………..
2-5-10. خصوصیات طرحوارههای ناکارآمد اولیه ………………………………………….
2-5-11. سبکهای مقابلهای ناکارآمد …………………………………………………………….
2-5-12. طرحواره درمانی ……………………………………………………………………………
2-5-12- الف). شناسایی و ارزیابی طرحوارههای ناکارآمد اولیه……………………….
2-5-12- ب). تغییر، اصلاح و بازسازی طرحوارههای ناکارآمد اولیه…………………
2-5-13. بازسازی طرحوارههای حاصل از خانواده اصلی در رویکرد طرحواره- محور
2-5-13- الف). راهبردهای تجربی (هیجانی)……………………………………………………
2-5-13- ب). راهبردهای شناختی …………………………………………………………………
2-5-13- ج). تکنیکهای بین فردی ………………………………………………………………..
2-5-13- د). الگو شکنی رفتاری ……………………………………………………………………
2-6. حمایت پژوهشی از اثر بخشی رویکرد طرحواره- محور……………………………
فصل سوم:
3-1. روش پژوهش………………………………………………………………………………………
3-2. جامعه آماری، نمونه پژوهش و روش نمونه گیری……………………………………
3-3. روش جمع آوری دادهها………………………………………………………………………..
3-4. ابزار پژوهش و اعتبار و پایایی آزمونها ………………………………………………….
3-4-1. فرم مشخصات دموگرافیک، نمونه مورد پژوهش………………………………….
3-4-2. پرسشنامه DASS……………………………………………………………………………..
3-4-3. پرسشنامه فرم کوتاه طرحواره یانگ (YSQ)…………………………………………
3-4-4. پرسشنامه رضایت زناشویی امزیچ……………………………………………………..
93/8/18
3:25 ع
چکیده:
پژوهش حاضر به منظور بررسی ارتباط میان رضایت زناشویی وهوش همسران صورت گرفته است. طرح پژوهش از نوع پس رویدادی بود واز طریق نمونهگیری در دسترس، 60نفر زن وشوهر (30زوج ) انتخاب شدند .ابراز پژوهش شامل پرسشنامه 47سوالی رضایت زناشویی Enrich وماتریسهای پیشرونده ریون بود.فرضیه تحقیق با استفاده از روش همبستگی پیرسون مورد بررسی قرار گرفت ونتیجه ،در سطح اطمینان 99%دو فرضیه تحقیق یکی مبنی بر رابطه بین رضایت زناشویی وهوش مردان ودیگری مبنی بر رابطه رضایت زناشویی وهوش زنان رد وفرض صفر مورد قبول واقع شد. دو فرضیه تحقیق بعدی با استفاده از روش t استودنت مورد بررسی قرار گرفت ونتیجه ،هردو در سطح اطمینان 99%رد وفرض صفر مورد قبول واقع شد واین نتایج حاصل شد،بین رضایت زناشویی مردان وزنان وهمچنین بین هوش مردان وزنان تفاوت معناداری وجود ندارد.
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه……………………………………………………………………………………….. 1
فصل اول :گستره علمی موضوع پژوهش
1- موضوع پژوهش…………………………………………………………………………… 4
2- هدفهای پژوهش ……………………………………………………………………………. 4
3- امکان بررسی موضوع پژوهش واهمیت آن …………………………………………………… 5
4- سؤالهای پژوهش …………………………………………………………………………… 5
5- فرضیههای پژوهش………………………………………………………………………….. 6
6- متغیرها وتعریف عملیاتی آنها…………………………………………………………………. 6
خلاصه…………………………………………………………………………………………. 8
فصل دوم:ادبیات وپیشینه تحقیق
تعریف رضایت…………………………………………………………………………………..10
تعریف رضایتمندی زناشویی………………………………………………………………………. 11
ازدواج ………………………………………………………………………………………… 12
تعریف ازدواج …………………………………………………………………………………… 12
فوائد ازدواج……………………………………………………………………………………… 13
ازدواج دختر وپسر ریشههای دوران کودکی ………………………………………. 14
افکار مسموم ……………………………………………………………….. 17
بهداشت روانی ………………………………………………………………. 17
بهداشت روانی از دیدگاه اسلام وعرفان ………………………………………….. 20
مهمترین عوامل برای ازدواجهای موفق…………………………………………… 20
پختگی روانی ورشد عاطفی فکری طرفین………………………………………… 20
طرز تفکر وعقاید وتمایلات …………………………………………………….. 21
طرز تلقی ونگرشها …………………………………………………………… 22
عقاید مذهبی ……………………………………………………………….. 23
اختلافات طبقاتی ……………………………………………………………. 23
میزان تحصیلات …………………………………………………………….. 24
توافق وطرز فکر درباره امورجنسی ……………………………………………… 24
تولد فرزند…………………………………………………………………… 25
تعداد فرزندان……………………………………………………………….. 26
اخلاق ……………………………………………………………………… 26
دخالت اطرافیان وبستگان ……………………………………………………… 27
تفاوت سنی بین زن وشوهر …………………………………………………… 27
رابطه با اولیا ………………………………………………………………… 28
ویژگیهایی که در امر زناشویی نقش منفی دارد…………………………………….. 29
وجوهی از اختلافات زناشویی………………………………………………………. 31
نیازهای احساسی زن ومرد…………………………………………………….. 31
چگونه میتوان در زندگی خوشبخت بود…………………………………………………. 32
نیاز اساسی ازدواج موفق…………………………………………………………… 33
نقش زن در زندگی امروز …………………………………………………………….. 35
زن در نقش همسری ………………………………………………………………….. 35
موقعیت زن در اسلام ………………………………………………………………… 36
ازدواج از نظر اسلام…………………………………………………………………. 37
سختگیری در مسئله ازدواج…………………………………………………………….. 38
اهداف والای ازدواج در اسلام…………………………………………………………… 38
معیارهای انتخاب همسر …………………………………………………………………. 40
خواستگاری…………………………………………………………………………….. 42
مهریه……………………………………………………………………………………. 42
جهیزیه ………………………………………………………………………………….. 43
عقد وعروسی…………………………………………………………………………….. 44
حقوق زن وشوهر…………………………………………………………………………. 45
رفتار……………………………………………………………………………………. 46
گفتار…………………………………………………………………………………… 46
هدف زندگی ازدید قرآن ……………………………………………………………………. 46
اساس رابطه زناشویی از نظر قرآن کریم ……………………………………………………. 47
خانواده………………………………………………………………………………….. 48
تیپهای خانواده…………………………………………………………………………….. 49
خانواده متزلزل . …………………………………………………………………………. 50
خانواده متعادل……………………………………………………………………………. 50
خانواده متکامل……………………………………………………………………………. 50
ویژگیهای ارتباط سالم زن و شوهر…………………………………………………………. 51
ویژگیهای ارتباط ناسالم زن و شوهر…………………………………………………………. 52
توصیههایی برای زن وشوهرها……………………………………………………………… 53
شیوههای کاربردی برای رسیدن به تفاهم ………………………………………………………. 53
طلاق…………………………………………………………………………………….. 54
خانواده گسسته …………………………………………………………………………… 56
اختلافات خانوادگی………………………………………………………………………….. 56
تاثیر فروپاشی ازدواج وجامعه………………………………………………………………… 57
انواع عوارض بعد از طلاق58
تدابیر اسلام برای پیشگیری از طلاق59
هوش60
تعریف هوش60
وضعیت هوش در سازمان واعمال ذهنی 63
هوش عملی وهوش نظری64
هوش واستعدادهای دیگر65
ماهیت عامل 67
تست هوش چیست67
بهره هوشی (هوشبهر )چیست67
بهره هوشی وتوانائیهای دیگر ذهنی69
ماهیت هوش 70
الف- هوش بعنوان توان درک رابطه71
ب- هوش بعنوان توان سازگاری با موقعیتهای جدید71
پ- هوش بعنوان ظرفیت یادگیری 72
ت- هوش بعنوان قدرت وتفکر انتزاعی 72
عوامل موثر در رشد هوش 72
نقش محیط ووراثت در تشکیل هوش73
1- وراثت وهوش73
2- ازدواج میان خویشاوندان وهوش 75
3- هوش چگونه به ارث میرسد75
4- محیط وهوش75
5- نقش زمان در تشکیل هوش76
6- عوامل محیطی موثر در رشد هوش77
آزمون استانداردشده هوش78
آزمونهای هوش 80
آزمونهای گروهی81
آزمونهای فردی هوش82
دیدگاه نظری مختلف از مفهوم هوش83
نظریههای معاصر هوش84
الف: نظریههای عاملی هوش85
نظریه دوعاملی اسپیرمن86
نظریه سلسله مراتبی87
نظریه چند عاملی ترستون88
نظریه سه بعدی گیلفورد89
نظریه کتل درباره هوش متبلور وهوش سیال90
نظریه دوسطحی جنسن91
ب: نظریههای فرایند مداری هوش92
نظریه شناختی پیاژه درباره هوش93
نظریه بازنمایی برونر95
مروری بر نتایج تحقیقات به عمل آمده در زمینه رضامندی زناشویی درداخل وخارج کشور….. 95
خلاصه 107
فصل سوم: فرایند روش شناختی بررسی تجربه موضوع
1-انتخاب نمونه114
1-1- جامعه مورد بررسی114
2-1 روش نمونه گیری 115
3-1 نمونه منتخب115
2-ابزار وروش اجرای پژوهش115
1-1 ابزار پژوهش 115
2-2 آزمون رضایتمندی زناشویی ENRICH
3-2روش نمره گذاری پرسشنامه رضایتمندی زناشویی ENRICH
4-2آزمون ماتریسهای پیشرونده ریون RAIVEN
5-2شیوه نمره گذاری ماتریسهای پیشرونده ریون RAIVEN
6-2 روش اجرای پژوهش121
3-طرح پژوهش وروشهای آماری121
1-1- معرفی طرحهای پژوهش 121
1-2-روشهای آماری وتحلیل دادهها 121
خلاصه122
فصل چهارم:ارائه وتحلیل نتایج کمی
1-یافتههای توصیفی 123
2-یافتههای مربوط به تحلیل نتایج در چار چوب فرضیهها 126
خلاصه 128
فصل پنجم : بحث ونتایج کمی
1-بحث وبررسی درباره یافتهها 130
2-تفسیر نهایی 131
3-محدودیتهای پژوهش 137
4-پیشنهادات138
منابع139
150