93/8/18
3:16 ع
مقدمه
سرتا سر زندگی بشر پر از مسائل و پیچیدگی¬های خاص خود است، دراین شرایط یکی از مهمترین مهارت¬هایی که قادر است بالندگی و بهداشت روانی آنان را در مواجهه با مشکلات آینده حفظ و تقویت نماید، مهارت حل مسأله به معنای اعم و حل مسأله اجتماعی بطور اخص است، به نحوی که افراد ناتوان از حل این مسائل ومشکلات، ممکن است با اقدام به راه حل¬های نامؤثر مانند استفاده از مواد مخدر برای آرامش ، استفاده از سیگار برای جلب توجه و ترک تحصیل به علت ناتوانی در بر طرف کردن مشکلات تحصیلی، نه تنها مشکل را بزرگ¬تر و پیچیده¬تر ساخته بلکه حتی در معرض خطر مرگ قرارگیرند ( مانند خود کشی و اقدام به خود کشی). فرا تحلیلی که به¬وسیله دنهام و المیدا در سال 1987 انجام شده است نشان می دهد که مهارت¬های حل مسأله اجتماعی می تواند اساساً از طریق مداخلات ارتقاء یابد. لاچمن در سال 1992 در پژوهش خود به این نتیجه رسیده است، افرادی که آموزش راهبرد¬های مقابله با خشم را دریافت کرده بودند در مقایسه با پسران پرخاشگر، پیشرفت¬هایی را در مهارت¬های حل مسئله به دست آورده¬اند و کمتر به مصرف دارو و الکل دست زده¬اند. تحقیقات نشان از همبستگی مثبت بین کمبود مهارت¬های حل مسئله اجتماعی و اختلالات رفتاری دارد. پرخاشگری به عنوان نمود عینی هیجان خشم نمونه¬ای از این همبستگی را نشان داده است(امین بیگی، 1377).
فهرست
عنوان ……………………………………………………………………………………….. صفحه
فصل اول: کلیات پژوهش
مقدمه……………………………………………………………………………………………… 2
بیان مسئله………………………………………………………………………………………….. 3
اهمیت و ضرورت پژوهش………………………………………………………………………….. 7
اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………….. 8
فرضیهها…………………………………………………………………………………………… 8
تعاریف نظری و عملیاتی…………………………………………………………………………….. 8
فصل دوم: پایههای نظری و سوابق پژوهشی
حل مسئله اجتماعی…………………………………………………………………………………. 11
انواع مهارتهای مقابله ای…………………………………………………………………………….. 11
تفاوتهای فردی در روشهای مقابله ای…………………………………………………………………… 11
مفاهیم حل مسئله…………………………………………………………………………………….. 12
حل مسئله اجتماعی و روانشناسی بالینی……………………………………………………………….. 12
مدل نظری حل مسئله اجتماعی………………………………………………………………………… 13
مهارتهای حل مسئله اجتماعی………………………………………………………………………….. 15
عوامل تأثیر گذار در حل مسئله اجتماعی………………………………………………………………… 17
عوامل موثر موقعیتی و بافتی در حل مسئله اجتماعی……………………………………………………… 19
خشم…………………………………………………………………………………………………. 20
نظریه کمپل…………………………………………………………………………………………… 23
راهبردهای تنظیم هیجان………………………………………………………………………………… 23
نظریه نواکو…………………………………………………………………………………………… 24
نظریه نایت در تبیین تفاوت جنسی در خشم………………………………………………………………… 25
نقشهای جنسیتی……………………………………………………………………………………….. 25
تعریف نقشهای جنسیتی…………………………………………………………………………………. 25
نظریههای نقشهای جنسیتی………………………………………………………………………………. 26
نظریه های زیست شناختی…………………………………………………………………………… 26
نظریه های زیستی اجتماعی…………………………………………………………………………. 28
نظریه های روان شناختی……………………………………………………………………………. 28
نظریه های روانشناسی اجتماعی…………………………………………………………………….. 30
نظریههای جامعه شناختی……………………………………………………………………………. 31
نظریه ضرورت کارکردی نقشهای جنسیتی…………………………………………………………….. 31
نظریه طبقات جنسی…………………………………………………………………………………. 33
نظریه مالکیت ثروت………………………………………………………………………………… 34
نظریه نیازهای سرمایه داری………………………………………………………………………….. 35
نظریه پدر سالاری……………………………………………………………………………………. 36
نظریه های تلفیقی…………………………………………………………………………………….. 37
پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………………….. 38
پیشینه حل مسئله اجتماعی………………………………………………………………………………… 38
پیشینه خشم………………………………………………………………………………………………. 42
پیشینه گرایش به نقشهای جنسیتی…………………………………………………………………………… 50
فصل سوم: روش تحقیق
نوع پژوهش………………………………………………………………………………………………. 58
جامعه پژوهش…………………………………………………………………………………………….. 58
نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………….. 58
ابزارهای اندازه گیری………………………………………………………………………………………. 59
پرسشنامه نقش جنسیتی بم……………………………………………………………………………………. 59
پرسشنامه خشم صفت- حالت اسپیلبرگر((staxi-2…………………………………………………………
پرسشنامه تجدید نظر شده حل مسئله اجتماعی…………………………………………………………………… 61
روش اجراء………………………………………………………………………………………………… 62
روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………….. 62
فصل چهارم: یافتههای تحقیق
یافتههای توصیفی…………………………………………………………………………………………… 64
یافته های استنباطی(یافتههای مربوط به فرضیهها)……………………………………………………………… 69
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
بحث در چهارچوب یافتهها……………………………………………………………………………………. 87
محدودیتها…………………………………………………………………………………………………… 93
پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………… 93
فهرست منابع………………………………………………………………………………………………… 95
ضمایم………………………………………………………………………………………………………108
فهرست جداول
جدول(1): میانگین و انحراف استاندارد مولفه های گرایش به نقش جنسیت و خشم………………………… 63
جدول(2): میانگین و انحراف استاندارد مولفه های حل مسئله اجتماعی…………………………………………….. 63
جدول شماره(3): میانگین و انحراف استاندارد دختر(222 n = )و پسر(178 n = )در مقیاسهای خشم 64
جدول شماره(4): میانگین و انحراف استاندارد دختر(222 n = ) و پسر(178 n = )در مقیاسهای گرایش به نقش جنسیتی 64
جدول شماره(5): میانگین و انحراف استاندارد دختر(222 n = ) و پسر(178 n = ) در مقیاسهای حل مسئله اجتماعی 65
جدول شماره(6): جدول میزان مؤلفههای نقش جنسیت در دخترها و پسرها…………………………………….. 66
جدول شماره(7): جدول میزان مؤلفههای خشم در دخترها و پسرها………………………………………………….. 66
جدول شماره(8): جدول میزان مولفههای حل مسئله اجتماعی در دخترها و پسرها ……………………….. 67
جدول (9) : همبستگی بین مولفه های گرایش به نقش جنسیت و مولفههای مهارت های حل مسئله 68
جدول (10) : همبستگی بین مولفه های گرایش به نقش جنسیت و مولفه های خشم……………………. 69
جدول (11) : همبستگی بین مؤلفه های خشم و مهارتهای حل مسئله………………………………………… 70
جدول(12): جدول خلاصه نتایج رگرسیون ورود برای پیش بینی جهت گیری مسئله مثبت از طریق مؤلفه های نقش جنسیت و خشم….. 72
جدول(13): جدول ضرایب رگرسیون ورود برای پیش بینی جهت گیری مسئله مثبت از طریق مؤلفه های گرایش به نقش نقش جنسیت و خشم… 72
جدول(14): جدول خلاصه نتایج رگرسیون ورود برای پیش بینی جهت گیری مسئله منفی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت و خشم… 74
جدول(15): جدول ضرایب رگرسیون ورود برای پیش بینی جهت گیری مسئله منفی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت وخشم… 74
جدول(16): جدول خلاصه نتایج رگرسیون ورود برای پیش بینی حل مسأله منطقی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت و خشم… 76
جدول(17): جدول ضرایب رگرسیون ورود برای پیش بینی حل مسأله منطقی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت وخشم 76
جدول(18): جدول خلاصه نتایج رگرسیون ورود برای پیش بینی سبک تکانشی- بی احتیاطی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت و خشم… 78
جدول(19): جدول ضرایب رگرسیون ورود برای پیش بینی سبک تکانشی- بی احتیاطی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت وخشم…. 78
جدول(20): جدول خلاصه نتایج رگرسیون ورود برای پیش بینی سبک اجتنابی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت و خشم 80
جدول(21): جدول ضرایب رگرسیون ورود برای پیش بینی سبک اجتنابی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت وخشم 80
جدول(22): اطلاعات مربوط به شاخصهای اعتباری آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره(MANOVA)
جدول(23)خلاصه اطلاعات تحلیل واریانس چند متغیره……………………… 82
جدول(24): اطلاعات مربوط به شاخصهای اعتباری آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره(MANOVA)
جدول(25)خلاصه اطلاعات تحلیل واریانس چند متغیره…………………………………………….. 83
جدول(26): اطلاعات مربوط به شاخصهای اعتباری آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره(MANOVA)
جدول(27)خلاصه اطلاعات تحلیل واریانس چند متغیره………………………………………………….. 84
93/8/18
3:10 ع
مقدمه
سرتا سر زندگی بشر پر از مسائل و پیچیدگی¬های خاص خود است، دراین شرایط یکی از مهمترین مهارت¬هایی که قادر است بالندگی و بهداشت روانی آنان را در مواجهه با مشکلات آینده حفظ و تقویت نماید، مهارت حل مسأله به معنای اعم و حل مسأله اجتماعی بطور اخص است، به نحوی که افراد ناتوان از حل این مسائل ومشکلات، ممکن است با اقدام به راه حل¬های نامؤثر مانند استفاده از مواد مخدر برای آرامش ، استفاده از سیگار برای جلب توجه و ترک تحصیل به علت ناتوانی در بر طرف کردن مشکلات تحصیلی، نه تنها مشکل را بزرگ¬تر و پیچیده¬تر ساخته بلکه حتی در معرض خطر مرگ قرارگیرند ( مانند خود کشی و اقدام به خود کشی). فرا تحلیلی که به¬وسیله دنهام و المیدا در سال 1987 انجام شده است نشان می دهد که مهارت¬های حل مسأله اجتماعی می تواند اساساً از طریق مداخلات ارتقاء یابد. لاچمن در سال 1992 در پژوهش خود به این نتیجه رسیده است، افرادی که آموزش راهبرد¬های مقابله با خشم را دریافت کرده بودند در مقایسه با پسران پرخاشگر، پیشرفت¬هایی را در مهارت¬های حل مسئله به دست آورده¬اند و کمتر به مصرف دارو و الکل دست زده¬اند. تحقیقات نشان از همبستگی مثبت بین کمبود مهارت¬های حل مسئله اجتماعی و اختلالات رفتاری دارد. پرخاشگری به عنوان نمود عینی هیجان خشم نمونه¬ای از این همبستگی را نشان داده است(امین بیگی، 1377).
فهرست
عنوان ……………………………………………………………………………………….. صفحه
فصل اول: کلیات پژوهش
مقدمه……………………………………………………………………………………………… 2
بیان مسئله………………………………………………………………………………………….. 3
اهمیت و ضرورت پژوهش………………………………………………………………………….. 7
اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………….. 8
فرضیهها…………………………………………………………………………………………… 8
تعاریف نظری و عملیاتی…………………………………………………………………………….. 8
فصل دوم: پایههای نظری و سوابق پژوهشی
حل مسئله اجتماعی…………………………………………………………………………………. 11
انواع مهارتهای مقابله ای…………………………………………………………………………….. 11
تفاوتهای فردی در روشهای مقابله ای…………………………………………………………………… 11
مفاهیم حل مسئله…………………………………………………………………………………….. 12
حل مسئله اجتماعی و روانشناسی بالینی……………………………………………………………….. 12
مدل نظری حل مسئله اجتماعی………………………………………………………………………… 13
مهارتهای حل مسئله اجتماعی………………………………………………………………………….. 15
عوامل تأثیر گذار در حل مسئله اجتماعی………………………………………………………………… 17
عوامل موثر موقعیتی و بافتی در حل مسئله اجتماعی……………………………………………………… 19
خشم…………………………………………………………………………………………………. 20
نظریه کمپل…………………………………………………………………………………………… 23
راهبردهای تنظیم هیجان………………………………………………………………………………… 23
نظریه نواکو…………………………………………………………………………………………… 24
نظریه نایت در تبیین تفاوت جنسی در خشم………………………………………………………………… 25
نقشهای جنسیتی……………………………………………………………………………………….. 25
تعریف نقشهای جنسیتی…………………………………………………………………………………. 25
نظریههای نقشهای جنسیتی………………………………………………………………………………. 26
نظریه های زیست شناختی…………………………………………………………………………… 26
نظریه های زیستی اجتماعی…………………………………………………………………………. 28
نظریه های روان شناختی……………………………………………………………………………. 28
نظریه های روانشناسی اجتماعی…………………………………………………………………….. 30
نظریههای جامعه شناختی……………………………………………………………………………. 31
نظریه ضرورت کارکردی نقشهای جنسیتی…………………………………………………………….. 31
نظریه طبقات جنسی…………………………………………………………………………………. 33
نظریه مالکیت ثروت………………………………………………………………………………… 34
نظریه نیازهای سرمایه داری………………………………………………………………………….. 35
نظریه پدر سالاری……………………………………………………………………………………. 36
نظریه های تلفیقی…………………………………………………………………………………….. 37
پیشینه پژوهش………………………………………………………………………………………….. 38
پیشینه حل مسئله اجتماعی………………………………………………………………………………… 38
پیشینه خشم………………………………………………………………………………………………. 42
پیشینه گرایش به نقشهای جنسیتی…………………………………………………………………………… 50
فصل سوم: روش تحقیق
نوع پژوهش………………………………………………………………………………………………. 58
جامعه پژوهش…………………………………………………………………………………………….. 58
نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………….. 58
ابزارهای اندازه گیری………………………………………………………………………………………. 59
پرسشنامه نقش جنسیتی بم……………………………………………………………………………………. 59
پرسشنامه خشم صفت- حالت اسپیلبرگر((staxi-2…………………………………………………………
پرسشنامه تجدید نظر شده حل مسئله اجتماعی…………………………………………………………………… 61
روش اجراء………………………………………………………………………………………………… 62
روش تجزیه و تحلیل داده ها………………………………………………………………………………….. 62
فصل چهارم: یافتههای تحقیق
یافتههای توصیفی…………………………………………………………………………………………… 64
یافته های استنباطی(یافتههای مربوط به فرضیهها)……………………………………………………………… 69
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
بحث در چهارچوب یافتهها……………………………………………………………………………………. 87
محدودیتها…………………………………………………………………………………………………… 93
پیشنهادات…………………………………………………………………………………………………… 93
فهرست منابع………………………………………………………………………………………………… 95
ضمایم………………………………………………………………………………………………………108
فهرست جداول
جدول(1): میانگین و انحراف استاندارد مولفه های گرایش به نقش جنسیت و خشم………………………… 63
جدول(2): میانگین و انحراف استاندارد مولفه های حل مسئله اجتماعی…………………………………………….. 63
جدول شماره(3): میانگین و انحراف استاندارد دختر(222 n = )و پسر(178 n = )در مقیاسهای خشم 64
جدول شماره(4): میانگین و انحراف استاندارد دختر(222 n = ) و پسر(178 n = )در مقیاسهای گرایش به نقش جنسیتی 64
جدول شماره(5): میانگین و انحراف استاندارد دختر(222 n = ) و پسر(178 n = ) در مقیاسهای حل مسئله اجتماعی 65
جدول شماره(6): جدول میزان مؤلفههای نقش جنسیت در دخترها و پسرها…………………………………….. 66
جدول شماره(7): جدول میزان مؤلفههای خشم در دخترها و پسرها………………………………………………….. 66
جدول شماره(8): جدول میزان مولفههای حل مسئله اجتماعی در دخترها و پسرها ……………………….. 67
جدول (9) : همبستگی بین مولفه های گرایش به نقش جنسیت و مولفههای مهارت های حل مسئله 68
جدول (10) : همبستگی بین مولفه های گرایش به نقش جنسیت و مولفه های خشم……………………. 69
جدول (11) : همبستگی بین مؤلفه های خشم و مهارتهای حل مسئله………………………………………… 70
جدول(12): جدول خلاصه نتایج رگرسیون ورود برای پیش بینی جهت گیری مسئله مثبت از طریق مؤلفه های نقش جنسیت و خشم….. 72
جدول(13): جدول ضرایب رگرسیون ورود برای پیش بینی جهت گیری مسئله مثبت از طریق مؤلفه های گرایش به نقش نقش جنسیت و خشم… 72
جدول(14): جدول خلاصه نتایج رگرسیون ورود برای پیش بینی جهت گیری مسئله منفی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت و خشم… 74
جدول(15): جدول ضرایب رگرسیون ورود برای پیش بینی جهت گیری مسئله منفی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت وخشم… 74
جدول(16): جدول خلاصه نتایج رگرسیون ورود برای پیش بینی حل مسأله منطقی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت و خشم… 76
جدول(17): جدول ضرایب رگرسیون ورود برای پیش بینی حل مسأله منطقی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت وخشم 76
جدول(18): جدول خلاصه نتایج رگرسیون ورود برای پیش بینی سبک تکانشی- بی احتیاطی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت و خشم… 78
جدول(19): جدول ضرایب رگرسیون ورود برای پیش بینی سبک تکانشی- بی احتیاطی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت وخشم…. 78
جدول(20): جدول خلاصه نتایج رگرسیون ورود برای پیش بینی سبک اجتنابی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت و خشم 80
جدول(21): جدول ضرایب رگرسیون ورود برای پیش بینی سبک اجتنابی از طریق مؤلفه های نقش جنسیت وخشم 80
جدول(22): اطلاعات مربوط به شاخصهای اعتباری آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره(MANOVA)
جدول(23)خلاصه اطلاعات تحلیل واریانس چند متغیره……………………… 82
جدول(24): اطلاعات مربوط به شاخصهای اعتباری آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره(MANOVA)
جدول(25)خلاصه اطلاعات تحلیل واریانس چند متغیره…………………………………………….. 83
جدول(26): اطلاعات مربوط به شاخصهای اعتباری آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره(MANOVA)
جدول(27)خلاصه اطلاعات تحلیل واریانس چند متغیره………………………………………………….. 84
